Specjalny Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy
we Frysztaku

„Jedyną wartością, która odróżnia jednego od drugiego nie jest talent, wykształcenie lub błyskotliwość intelektualna; jest nim samodyscyplina.

Z samodyscypliną wszystkie rzeczy są możliwe.

Bez niej nawet najprostszy cel wydaje się nieosiągalnym marzeniem"

Teodor Roosevelt

Samodyscyplina - czyli jak zorganizować życie, aby osiągać cele.

Samodyscyplina to realizowanie swoich celów i zamierzeń, ale również nierealizowanie tego, co nam przeszkadza (m.in. uzależnień, złych nawyków) w dążeniu do szczęścia. Samodyscyplina nie jest umiejętnością wrodzoną. Dorośli ludzie uczą się jej przez całe życie i czasami nie są w stanie jej pojąć, dlatego nie możemy od dzieci wymagać, aby same z siebie były zdyscyplinowane, posłuszne i by samodzielnie realizowały wszystkie zlecone im zadania. Musimy ich tego nauczyć, a jak wiadomo przykład „idzie z góry", czyli od rodziców, nauczycieli, wychowawców.   

Duża część ludzi ma problem z odraczaniem gratyfikacji za pracę, a szczególnie trudne jest to dla dzieci, kiedy wokół czai się mnóstwo pokus - np. atrakcyjne zabawki, telewizja, komputer. Wszystko jest niemalże na wyciągnięcie ręki, zaczyna funkcjonować niebezpieczne przekonanie, że wszystko się nam należy. To są powody dla, których uczenie samodyscypliny jest w obecnych czasach bardzo ważne. Jak jej uczyć? Postaram się napisać w kilku punktach poniżej.

Aby młody człowiek mógł wypracować swój sposób na organizację pracy i czasu wolnego, a co za tym idzie sam dyscyplinował się do nauki, należy zadbać o:

1. Zapewnienie wsparcia emocjonalnego dziecku, które będzie łączyło się z zachętami oraz zauważaniem trudu jaki wkłada w wykonanie zadania. Niekoniecznie chodzi o to aby, nagradzać tylko za prawidłowe wykonanie ćwiczenia, ale pochwalić za wysiłek, wytrwałość i cierpliwość, jakie towarzyszą jego pracy - zwłaszcza gdy praca jest trudna, wieloetapowa.

2. Jasne zasady i reguły dotyczące organizacji dnia. Dobrze jest rozpisać i powiesić w widocznym miejscu plan dnia z podziałem na przybliżone godziny: nauki, zabawy, oglądania telewizji, gry na komputerze czy tablecie. Warto wpisać do planu dnia przybliżone godziny wstawania, posiłków i pójścia spać. Te wszystkie rzeczy powodują, że dzień jest przewidywalny i bezpieczny. Dziecko wie, czego może się spodziewać o danej godzinie. Wprowadzenie takiego planu powoduje zmniejszenie się liczby konfliktów na linii rodzic - dziecko

3. Określenie pozytywnych konsekwencji, czyli nagród za stosowanie się do ustalonych zasad i reguł. Dziecko musi również wiedzieć, że za nieprzestrzeganie zasad i reguł mogą go spotkać negatywne konsekwencje w postaci kary np. zła ocena, niezdanie egzaminu, nie zdobycie wymarzonej pracy itd. Ta zasada uczy dziecko, że ono przez swoje wybory i decyzje ma wpływ na konsekwencje swoich zachowań. Jest to najważniejszy element w nauce samokontroli.   

4. Stanowczość i konsekwencję w egzekwowaniu wspólnie ustalonych zasad i reguł. Ważne jest, aby być sprawiedliwym i wiarygodnym. Jeśli dziecko umówiło się z rodzicem na daną nagrodę i wywiąże się z ustalonej pracy to należy mu tę nagrodę dać i odwrotnie jeśli się nie wywiąże z umowy, a ustalona zostanie kara to też należy ją zastosować. Takie postępowanie rodzica powoduje, że jest on dla dziecka czytelny i przewidywalny.

5. Samodzielność dziecka. Należy wycofać nadmierną kontrolę, aby nawet gdy popełni błąd miało możliwość go poprawić, a w konsekwencji mieć poczucie, że samo wykonało pracę. Jeśli rodzic nie wycofa nadmiernej kontroli i pomocy, wówczas dziecko zniechęci się, nie będzie miało poczucia sprawstwa i uzna, że to rodzicowi bardzie zależy na nauce niż samemu uczniowi, a to już na pewno nie mobilizuje do samodzielnej i twórczej pracy.

6. Dawanie dziecku wielu powodów do zadowolenia ze swojej pracy. Ważne jest stopniowanie trudności zadań i przeplatanie ćwiczeń łatwych z trudniejszymi. Chwalenie za bardzo drobne osiągnięcia. Warto pokazać dziecku, że jakiś czas temu nie umiało zrobić tego czy innego zadania, a teraz potrafi - dając przekaz, że jego wysiłek nie idzie na marne. 

Z czasem wpajane zasady stają się dobrym nawykiem, który nie wymaga kontroli czy większego wysiłku. Samodyscyplina uczona w taki sposób staje się stylem życia i sprawia, że niemożliwe staje się rzeczywistością.

Należy pamiętać, że starsze dzieci wciąż jeszcze potrzebują wsparcia ze strony rodziców i motywowania do działania. Dlatego warto kierować się następującymi wskazówkami:

Ø Niczego nie narzucaj i nie wymuszaj - to jedynie nasila młodzieńczy bunt.

Ø Kieruj się zasadą dialogu. Ogranicz kontrolę na rzecz autentycznej troski.

Ø Dowiedz się na czym naprawdę zależy dziecku i wspieraj je w realizacji celów.

Ø Angażuj i włączaj dziecko w proces podejmowania decyzji oraz ustalania zasad.

Ø Pozwól dziecku na popełnianie błędów, aby mogło się na nich uczyć.

Wpajając dzieciom zasady samodyscypliny nie można zapomnieć o odpoczynku. Rodzic powinien zadbać o to, by jego dziecko zachowało zdrowe proporcje miedzy pracą i wypoczynkiem, by stawiało sobie realne cele.

 (Opr.  E.G.)